Sosyal ve Hukuki Haklar

Türkiye Alzheimer Derneği – Hasta ve Hasta Yakınının Sosyal ve Hukuki Hakları

Ülkemizdeki mevzuata göre Alzheimer ve bunama hastaları “engelli” kategorisinde sınıflandırılmaktadır ve çeşitli sosyal ve hukuki haklardan yararlanma imkanına sahiptirler. Bu imkan ve haklar arasında yaşlı aylığı, evde bakım maaşı, erken emeklilik ve malulen emeklilik gibi mali destekler yer alırken; vesayet ve kayyım gibi hukuki destek mekanizmaları da bulunmaktadır.

Alzheimer hastalığı ve bunamalar, sadece hastanın değil, aynı zamanda hasta yakınlarının da hayatını derinden etkileyen bir durumdur. Bu nedenle, Alzheimer hastalarının ve ailelerinin hakları konusunda bilinçlenmeleri ve bu haklardan en iyi şekilde faydalanabilmeleri büyük önem taşır. Aşağıda, Alzheimer hastalarının ve yakınlarının yararlanabileceği haklar ve bu hakların nasıl kullanılabileceği konusunda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır. Bu bilgiler, Alzheimer hastalarının ve ailelerinin yaşam kalitesini artırmayı ve karşılaştıkları zorluklarla daha etkin bir şekilde başa çıkmalarını sağlamayı hedeflemektedir.

 

Sağlık Kurulu Raporu

Engelliler için sağlık kurulu raporu nedir?

Engelliler için sağlık kurulu raporu, bireylerin engellilik durumlarını, engel gruplarını, engellilik tür ve derecelerini değerlendiren, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş heyetler tarafından düzenlenen bir belgedir. Bu rapor, engelli haklarından yararlanmak için temel belge niteliğindedir.

Nerelerde kullanılır?

Engelliler için sağlık kurulu raporu; engelli aylığı, evde bakım yardımı, bakım hizmetleri, özel eğitim, istihdam ve sağlık gibi alanlarda tanımlanmış hak ve hizmetlerden yararlanmak için gereklidir. Ayrıca, vergi indirimleri, vergi muafiyetleri ve çeşitli alanlardaki indirimler için de kullanılır.

Sağlık kurulu raporu nereden alınmaktadır?

Engelliler için sağlık kurulu raporu, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş hastanelerden alınmaktadır. Yetkili hastaneler, Sağlık Bakanlığı internet sitesinde yayımlanmaktadır.

Engelli bireylerin resmi ve özel kuruluşlarda bakım hizmetinden yararlanmaları ve yakınlarının evde bakım yardımı alabilmeleri için ESKR’de hangi ibarenin yer alması gerekmektedir?

Engelli bireylerin resmi bakım merkezlerinden hizmet alabilmeleri için engelli sağlık kurulu raporu alması gereklidir. Ayrıca, kişinin sosyal inceleme raporunda bakıma ihtiyacı olduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Özel bakım merkezlerinden hizmet alabilmeleri için raporda “tam bağımlı” veya “ağır engelli” ifadesinin yer alması gereklidir. Evde bakım yardımından yararlanmak için raporda “ağır engelli” bölümü “evet” veya “tam bağımlı” ifadelerinden birinin yazılmış olması gerekmektedir.

Sağlık Hizmetleri

Engellilerin hastanelerde hangi hakları bulunmaktadır?

Engelli bireyler, sağlık hizmeti alırken öncelik hakkına sahiptir. Sağlık Bakanlığı kayıtlarında “öncelikli” kaydı bulunan vatandaşlar, kendilerine ayrılmış olan kontenjandan faydalanarak randevu alabilmektedir.

Engelliler için gerekli olan araç-gereçler, tıbbi malzeme, sarf malzemeleri, ortez-protez gibi malzemelerin bedelleri nasıl karşılanmaktadır?

5510 sayılı Kanun ve Genel Sağlık Sigortası İşlemleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde düzenlenen Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) belirtilen şekilde yardımcı araç-gereçler, tıbbi malzeme, sarf malzemeleri, ortez-protez gibi malzemelerin ödemeleri SGK tarafından yapılmaktadır.

Fizik tedavi süreçlerinden yararlanmalar nasıl sağlanmaktadır?

Engelli birey, uygun rapor alındığında engel durumuna göre devlet hastanelerinde fizik tedavi alabilir. Sağlık raporlarının düzenlenmesi, fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarının kurum tarafından ödenebilmesi için:

• 30 seansa kadar olan fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları için fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzman hekimince düzenlenen rapor yeterlidir.
• 31-60 seansa kadar olan uygulamalar için en az bir fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzman hekiminin yer aldığı sağlık kurumu sağlık kurulunca düzenlenen rapor gereklidir.
• 60 seans üzeri olan uygulamalar için üçüncü basamak sağlık kurumu sağlık kurulunca düzenlenen rapor gereklidir.

Evde sağlık hizmetinden faydalanılabilir mi?

Evde sağlık hizmeti almak isteyen hastalar veya aile bireyleri, Sağlık Bakanlığı bünyesindeki ulusal çağrı merkezi 444 38 33 numaralı telefonu arayarak müracaat edebilirler. Çağrı merkezi, gerekli işlemleri başlatarak hizmet talep eden kişiyi ilgili hastanenin ekiplerine yönlendirir. Evde sağlık hizmeti alacak kişi, hekim ve yardımcı sağlık personelinden oluşan ekip tarafından evinde ziyaret edilir ve hizmet planı oluşturulur.

Ağız ve diş sağlığı hizmetlerinden nasıl faydalanır?

Engelli bireyler, ağız ve diş sağlığı merkez/hastanelerinde her türlü tedavi hizmetinden faydalanabilirler. Koordinasyon sağlanamayan bedensel veya zihinsel engeli bulunan hastalar için ameliyathane ortamında genel anestezi veya sedasyon altında gerekli tedavi hizmetleri sunulmaktadır. Evde sağlık hizmeti almak isteyen hastalar, Sağlık Bakanlığı Ulusal Çağrı Merkezi 444 38 33 numaralı telefonu arayarak başvuru yapabilirler. Evde sağlık ekibi, ev ortamında yapılacak işlemleri gerçekleştirir ve yapılamayacak işlemler için hastaneye yönlendirir.

Engelliler İçin Kimlik Kartı

Engelli kimlik kartı nasıl alınır? Engelli bireyler, Engelli Kimlik Kartı alabilmek için sağlık kurulu raporu ile %40 ve üzeri engelli olduğunu belgelemelidir.

Engelli bireyin ikamet ettiği ildeki Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne 2 adet fotoğraf, nüfus cüzdanı ve engelli sağlık kurulu raporunun aslı veya onaylı örneği ile müracaat edilerek engelliler için kimlik kartı alınabilir. Ayrıca, yeni tip Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı sahibi engelli bireyler, e-devlet üzerinden başvuru yaparak engelli kimlik kartı alabilir.

Engelli Yakını Bulunan Çalışanlara Tanınan Haklar

Engelli yakını bulunan memurlar?

Kamu çalışanının kanunen bakmakla yükümlü olduğu engelli olan aile üyesinin, bakıma ihtiyacı olduğunun ilgili mevzuatına göre alınmış geçerli engelli sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi kaydıyla, bu durumdaki personele; engelli aile üyesinin günlük bakımı için izin kullanımında gerekli kolaylık sağlanacak ve personel mesai saatleri dışındaki nöbet görevinden ve gece vardiyasından muaf tutulacaktır.

Gelir Vergisi İndirimi

Engelliliğe bağlı gelir vergisi indiriminden kimler yararlanabilmektedir? Engelli hizmet erbabı/serbest meslek erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli birey bulunan hizmet erbabı/serbest meslek erbabı; engelliliğe bağlı gelir vergisi indiriminden yararlanabilir.

Basit usulde vergilendirilen engellilerden hangi meslek dalları gelir vergisi indiriminden faydalanmaktadır? Basit usulde vergilendirilenlerden; tüccar ve ücretli durumuna girmeksizin imalat, tamirat ve küçük sanat işleri ile uğraşan, (ilk madde ve yardımcı malzeme müşteriye ait olarak faaliyet gösteren) terzi, tamirci, marangoz gibi engelliler yararlanmaktadır.

Kamu sektöründe ve özel sektörde çalışan engellilerin gelir vergisi indiriminden yararlanabilmeleri için yapacakları işlemler nelerdir? Gelir vergisi indiriminden yararlanmak isteyen engelli hizmet erbabı, T.C. kimlik kartı örneği ve çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı olduğunu gösterir belge ile, illerde Defterdarlıklara, bağımsız vergi dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, diğer ilçelerde Mal müdürlüklerine bir dilekçe ile başvuracaktır.

Engellilerin Elektronik Haberleşme Sektöründe Yararlanabileceği Avantajlar

“Sosyal Açıdan Desteklenmesi Gereken Kesimlere Yönelik Tedbirlere İlişkin Usul ve Esaslar” Bilgi ve İletişim Kurumu tarafından alınan kurul kararı ile onaylanmıştır. Usul ve esaslara göre elektronik haberleşme sektöründe hizmet sunan iki yüz bin (200.000)’in üzerinde abonesi bulunan işletmeci, engellilere, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimlerine ve gazilere, ilgili durumlarını gösterir belge ile başvurmaları ve engelli/gazi/şehit yakını olma bilgisinin bu hizmetin sunumu kapsamında işlenmesine dair açık rızalarının alınması halinde, katma değerli hizmetler hariç olmak üzere:

• Tüm bireysel faturalı tarife, abonelik paketi ve kampanya seçenekleri için, adlarına kayıtlı, asgari bir (1) adet abonelik için, KDV matrahı esas alınarak diğer abonelere uygulanan fiyatlar üzerinden asgari %25 (yüzde yirmi beş) oranında ek indirim uygular.
• Tüm bireysel ön ödemeli tarife, abonelik paketi ve kampanya seçenekleri için, adlarına kayıtlı, asgari bir (1) adet abonelik için, diğer abonelere uygulanan ses, mesaj, veri gibi faydalar esas alınarak asgari %25 (yüzde yirmi beş) oranında ek fayda sağlar.

Bunlarla birlikte işletmeci, çevrim içi işlem merkezi üzerinden yapılabilecek işlem çeşitliliğinin teknik imkânlar dâhilinde geniş tutulması ve bu kanaldan gerçekleştirilebilen işlemlerin erişilebilirliğinin sağlanması hususunda engelli bireylerin ihtiyaçlarının dikkate alınmasını teminen gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.

Engelliler İçin Motorlu Taşıt Alımında Sunulan Hizmet ve Muafiyetler

ÖTV Muafiyeti Nedir?

• ÖTV İstisnasından Kimler Yararlanabilir?
  • Engellilik oranı %90 veya üzerinde olan yetişkin engelliler ÖTV istisnasından yararlanabilirler.
  • Engellilik oranı %90’ın altında olan engellilerden, engelli sağlık kurulu raporunda “Sadece hareket ettirici aksamda özel tertibatlı taşıt kullanması gerekir.” değerlendirmesi bulunanlar da, taşıtın hareket ettirici aksamında tadilat yapılması şartıyla ÖTV istisnasından yararlanabilirler.
• Taşıtta Tadilat Aranmayan İstisna Uygulamasının Şartları
  • Engellilik oranı %90 veya daha fazla olan malul ve engelliler tarafından beş yılda bir defa olmak üzere ilk iktisabı yapılan taşıtlar ÖTV’den istisnadır.
  • Taşıtın malul/engelli tarafından bizzat kullanılmasının mümkün olmaması halinde, zorunlu haller dışında, sürekli olarak engelli bireyin istifadesine sunulması gerekir.
• ÖTV İstisnasından Yararlanan Engelli Bireyin, Sürücü Belgesine Sahip Olma Şartı Var Mıdır?
  • Engel oranı %90 ve üzerinde olması durumunda, engelli bireyin sürücü belgesine sahip olma şartı bulunmamaktadır.
• Engellilik Derecesi %90’ın Altında Olanlar İçin ÖTV Muafiyeti
  • Manuel vitesli bir taşıtın hareket ettirici aksamında engelliliğe uygun tertibat yaptırılmasını gerektirecek nitelikte olanlar, beş yılda bir defa olmak üzere ÖTV’den istisnadır.
  • Örneğin, sadece sağ veya sol el parmaklarından herhangi bir ya da birkaçı olmayanlar bu uygulamadan yararlanamaz. İstisna kapsamındaki taşıtın zorunlu haller dışında, engelli birey tarafından bizzat kullanılması gerekir.
• İstisna Kapsamındaki Taşıtlar
  • Motor silindir hacmine bakılmaksızın belirlenen tutar ve altında olan binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon, vb. taşıtlar.
  • Eşya taşımaya mahsus, 2800 cm³ veya altında motor silindir hacmine sahip van, panelvan, kamyonet, pick-up, vb. taşıtlar.
  • Motor silindir hacmine bakılmaksızın motosikletler.
• Özel Tertibatlı Araçları Kimler Kullanabilir?
  • Engelli araç sahibinin yanı sıra araç sahibinin eşi, üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya noter tarafından düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü kullanabilir.

 

• Engelli Bireyler Motorlu Taşıt Vergi İstisnasından (MTV) Faydalanabilir Mi?
  • Engellilik oranı %90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtları ile diğer malûl ve engellilerin, özel tertibatlı taşıtları motorlu taşıtlar vergisinden istisna edilmiştir.
• Engelliye Ait Aracın İlk İktisabından Sonra Pert Olması Durumunda Yeni Bir Sıfır Araç Alımında ÖTV Hesaplanır Mı?
  • Doğal afet veya kaza sonucu aracın hurdaya ayrılması halinde, beş yıl geçmemiş olsa dahi başka bir aracın ilk iktisabında da istisnadan yararlanılabilir.
• Engelli Park Kartı Nedir?
  • Engelli bireylerin ayrılmış park alanlarına araçlarını bıraktıklarında camdan görünür şekilde yerleştirdikleri park kartlarıdır.
• Engelli Bireyler İçin Ayrılmış Park Yerlerine İlişkin Yasal Düzenlemeler Nelerdir?
  • Otopark Yönetmeliğinde belirlenen şartlara uygun olarak otoparklarda engelliler için ayrılmış park yerleri zorunludur.
  • Engelli park yerlerine park eden engelli olmayanlara uygulanan para cezası iki kat olarak uygulanır.
• Engelli Bireyin Vefat Etmesi Durumunda ÖTV İstisnası Kapsamında İktisap Edilen Taşıtın Veraset Yoluyla İntikalinde ÖTV Alınır Mı?
  • Veraset yoluyla intikallerinde ÖTV aranmaz.
• Engelliler Araçlarını Aldıktan 5 Yıl Sonra Engeli Olmayan Birisine ÖTV Ödemeden Satabilirler Mi?
  • Beş yıldan fazla kullanarak bir başkasına satması durumunda, aracı alan kişi tarafından ÖTV ödenmez.
• Engelli Yakınına ÖTV İndirimi Var Mı?
  • ÖTV indirimi sadece engelli bireyin şahsına tanınmış bir haktır.
• Araç Alımında Bankalar Kredi Veriyor Mu?
  • Bankaların araba alımında engelli bireylere özel kredi ya da faiz şartları olmayıp, herkese tanınan banka kredi şartları engelli bireyler için de geçerlidir.

Engelli Bireylere Sağlanan Diğer İndirim ve Muafiyetler

• Toplu Taşıma Araçlarında Ücretsiz Seyahat Hakkı
  • Engelli kimlik kartına sahip olan her engelli birey, tüm resmi ve özel halk otobüsleri, deniz ulaşım araçları ve TCDD bünyesindeki trenlerden ücretsiz faydalanır.
  • İç ve dış hatlar uçuşlarında %20 indirim sağlanır.
• Konut Vergisi Muafiyeti
  • 200 metrekareden küçük tek konutu olan engelli bireyler emlak vergisinden muaftır.
• KDV İndirimi
  • Engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının temini KDV’den muaftır.
• Müze ve Ören Yerlerine Giriş Ücretsizdir
  • Milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parklarına giriş ücretsizdir.
  • Devlet tiyatrolarından ücretsiz yararlanabilirler.

 

• TOKİ Konutları
  • TOKİ, hazırladığı projeler kapsamında planlanan konut sayısının %5’ini engelli vatandaşlarımıza ayırmaktadır.
• GSM Operatörleri
  • GSM operatörleri, engelli bireylere özel tarifeler uygulamaktadır.

Sosyal Yardımlar

• Engelli Aylığından Nasıl Yararlanılır?
  • 2022 sayılı Kanun kapsamında, sosyal güvenlik kurumlarından hiçbirine tabi olmayan ve muhtaçlığı ilgili Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından belgelenen, %40 ve üzeri engel oranına sahip engelli bireylere verilen bir aylıktır.
  • Hanenin toplam gelirinin, kişi başına düşen tutarın net asgari ücretin üçte birini geçmemesi gerekmektedir.
• Muhtaç Aylığından Nasıl Yararlanılır?
  • Vakıflar Yönetmeliği hükümleri gereğince, %40 ve üzeri engel oranına sahip, sosyal güvencesi olmayan ve muhtaçlık kriterlerini karşılayan bireylere bağlanabilmektedir.
• Evde Bakım Yardımı Nedir?
  • Ağır/tam bağımlı durumdaki engelli bireye bakım veren aile üyesine yapılan yardımdır.
  • Erişkinler ve yaşlılar (Engellilik Sağlık Kurulu Raporunda en az %50 engelli ve tam bağımlı olanlar).

Şartları Nelerdir?

• • Aynı hanede yaşayan tüm bireylerin geliri hesaplanır ve kişi başına düşen gelir, net asgari ücretin 2/3’ünden az olmalıdır.
  • Gelir kriteri ve engelli bireyin tam bağımlı olduğunu belirten sağlık kurulu raporu gerekmektedir.
  • Bakım veren kişi, bakım esaslarına uygun hizmet veriyor ve sosyal inceleme olumlu sonuçlanıyorsa maaş bağlanır.

Başvuru Yeri

• • Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlükleri.
  • Sosyal Hizmet Merkezleri.

 

• Yaşlı Aylığı

            Kimlere Verilir?

• 65 yaş ve üstü Türk vatandaşlarına verilir.

             Şartları Nelerdir?

• 65 yaşını doldurmuş olmak.
• SGK geliri veya aylığı almıyor olmak.
• Aynı hanede ikamet etmeye bakılmaksızın, kendisi ve eşinin hanede kişi başına düşen ortalama aylık geliri, asgari ücretin net tutarının 1/3’ünden az olmak.

             Başvuru Yeri

• İkametgâhın bulunduğu ilçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV).
• Erken Emeklilik ve Malulen Emeklilik

            Erken Emeklilik Hakkından Kimler Yararlanabilir?

• %40 ve üzeri çalışma gücü kayıp oranına sahip engelli çalışanlar (doğuştan engelli olup SSK’lı, Bağ-Kur’lu veya memur olarak çalışmaya başlayanlar ya da işe girdikten sonra engelli olanlar).

             Malulen Emeklilik Hakkından Kimler Yararlanabilir?

• Çalışma gücünde en az %60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporu bulunanlar.
• SGK’ya başvurduğu tarihte en az 1800 gün ödenmiş primi olanlar.

             Başvuru Yeri

• SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu)

 

• Bakım Hizmetlerinden Yararlanma
  • Bakım hizmeti, günlük hayatını sürdürme sürecinde bakıma ihtiyacı olan bireylerin aile ortamından kopmadan yaşamını sürdürebilmeleri için kamu, yerel yönetim, sivil toplum kuruluşları ve özel kuruluşlar tarafından sunulmaktadır: Kurum bakımı

Gündüz bakım

Gündüz dayanışma hizmetleri

Evde bakım ve evde bakıma destek

• Huzurevlerine Kabul Koşulları Nelerdir?
• 60 yaş ve üzeri yaşta olmak,
• Kendi gereksinimlerini karşılamasını engelleyici bir rahatsızlığı bulunmamak yeme, içme, banyo, tuvalet ve bunun gibi günlük yaşam etkinliklerini bağımsız olarak yapabilecek durumda olmak,
• Ruh sağlığı yerinde olmak,
• Bulaşıcı hastalığı olmamak,
• Uyuşturucu madde yada alkol bağımlısı olmamak,
• Sosyal ve/veya ekonomik yoksunluk içinde bulunduğu sosyal inceleme raporu ile saptanmış olmak.
• Kamu ve STK’lar Tarafından Sunulan Hizmetler
• Ayni-nakdî yardım, evde sağlık hizmeti, evde teknik hizmet, ev temizliği, kişisel temizlik, yemek hizmetleri, alışveriş hizmeti, refakatçi görevlendirme, sosyal destek, sosyal-kültürel faaliyet, psikolojik destek, rehberlik hizmeti vb.

Vesayet

Alzheimer ve bunama hastaları giderek artan zihinsel sorunlar yaşamaları nedeni ile belli bir aşamadan sonra “zihinsel durumlarının etkilenme düzeyine” göre vesayet altına alınabilir ve kendilerine vasi atanabilir.

Vasi Nedir?
Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve mal varlığı ile ilgili tüm menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlü kişidir. Vasi, resmi bir makam olarak, kişinin haklarını koruma ve temsil etme görevini üstlenir. Vesayet, kısıtlı kişilerin veya velayet altında olmayan küçüklerin menfaatlerinin korunması amacıyla geliştirilmiş bir kurumdur. Vesayet, vasi olarak atanan kişi ile mal varlıksal veya kişisel haklarının korunması gereken kişiler arasında kurulan bir ilişkidir.

Vasi Atanma Süreci
Vasi atanacak kişinin yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesidir. Bir kişiye akıl hastalığı veya zayıflığı nedeniyle vasi tayin edilebilmesi için tam teşekküllü bir devlet hastanesinden alınacak bir heyet raporuyla kişinin hasta olup olmadığı ve hastalığının derecesi belirlenir. Vesayet makamının izni olmadan vesayet altındaki kişi yerleşim yerini değiştiremez.

Vasinin Görev ve Yetkileri

• Defter tutmak
• Değerli şeyleri saklamak
• Taşınırların satılması
• Paraların yatırılması
• Ticari ve sınai işletmelerin işletilmesi veya tasfiyesi
• Taşınmazların satılması
• Özen ve temsil
• Yönetim ve hesap tutma yükümlülüğü

Vesayet Davası
Vesayet davası, kişinin vesayet altına alınması veya vasi atanması için açılan davadır. Kısıtlılar, kamu hizmetinden yasaklılar, menfaati vesayet altındaki kişinin menfaati ile çatışanlar veya düşmanlık bulunanlar vasi olamazlar.

Yasal Danışmanlık

Yasal Danışmanlık Nedir?
Kısıtlanması için yeterli sebep bulunmayan fakat medeni hakları kullanma ehliyetinin bazı yönlerden sınırlandırılması menfaatine olan kişilere yasal danışman atanır. Yasal danışman, kişilerin menfaatleri bakımından gerekli olduğu için tayin edilir ve sadece görüş bildirebilir, temsil görevi üstlenemez.

 

Kayyım

Kayyım Nedir?
Kayyım, belirli işleri görmek veya mal varlığını yönetmek için atanır. Kayyım, vesayet makamı tarafından atanır ve vasi ile kıyaslandığında daha sınırlı bir yetki alanına sahiptir.

Kayyım Atanma Durumları

• Ergin bir kişi, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri bir sebeple ivedi bir işini kendisi göremezse.
• Bir işte yasal temsilcinin menfaati ile küçüğün veya kısıtlının menfaati çatışıyorsa.
• Yasal temsilcinin görevini yerine getirmesine bir engel varsa.

Yasal Dayanak

• 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 396 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
• Madde 403: Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının tüm menfaatlerini korumak ve temsil etmekle yükümlüdür.
• Madde 426: Vesayet makamı, ilgilisinin isteği üzerine veya re’sen temsil kayyımı atar.

 

Adli Yardım ve Avukat Desteği

Adli Yardım
Vesayet talebinde bulunulacağı sırada maddi durumu yeterli olmayanlar, Sulh Hukuk Mahkemesi’ne yazacakları dilekçeye “ADLİ YARDIM TALEPLİDİR” ibaresi ekleyerek harçların devlet hazinesinden karşılanmasını talep edebilirler.

Avukat Desteği
Maddi durumu yeterli olmayanlar, ikamet ettikleri yerin Baro’sunun adli yardım merkezine başvurarak kendilerine ücretsiz avukat görevlendirilmesini talep edebilirler. Başvuru için gerekli ekonomik durum belgeleri Baro’dan öğrenilmelidir.

Hastalar ve yakınları, haklarının ihlal edildiğini düşündükleri durumlarda çeşitli yollara başvurabilirler. İşte bu süreçte takip edilebilecek adımlar:

1. Kamu Kurum veya Kuruluşlarına Başvuru:
   • İhlalin kamu kurumu veya kuruluşu tarafından yapıldığı düşünülüyorsa, öncelikle ilgili kuruma yazılı başvuru yapılabilir.
   • Dilekçe hakkı ve bilgi edinme hakkı kullanılarak ilgili kurumdan işlemin düzeltilmesi talep edilebilir.
   • Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) üzerinden de şikâyet ve talepler iletilerek işlem düzeltilmesi istenebilir.
2. İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu veya Kamu Denetçiliği Kurumu’na Başvuru:
   • İhlal edilen hak insan hakları boyutunda ise Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na, idari haksızlık olarak değerlendiriliyorsa Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvurulabilir.
3. Hukuk Yoluyla Çözüm:
   • Hak ihlali nedeniyle hukuki yollarla çözüm aranabilir. Bu durumda dava açma hakkı vardır.
   • Hukuki süreçte adli yardım hakkından yararlanabilir ve gerektiğinde avukatlık hizmetinden ücretsiz faydalanabilir.
4. Suç Teşkil Eden Durumlar İçin Yargısal Süreç:
   • Hak ihlalinin suç teşkil ettiği düşünülüyorsa, suç duyurusunda bulunulabilir. Bu durumda kolluk kuvvetlerine veya savcılığa başvurularak yasal süreç başlatılabilir.
5. Uluslararası Yollar:
   • İç hukuk yollarının tükenmesi durumunda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi veya Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi’ne dayalı olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne veya BM Engelli Hakları Komitesi’ne bireysel başvuruda bulunulabilir.